Dagje topstukken jagen in Antwerpen

Van de Dulle Griet tot een racewagen van Panamarenko

Dit jaar vieren we het 20-jarige bestaan van het ‘Topstukkendecreet’, een decreet dat ervoor zorgt dat de belangrijkste stukken in Vlaanderen extra bescherming krijgen. Verschillende Vlaamse instellingen zwieren nog tot 29 februari hun deuren open om je voor te stellen aan hun topstukken. Benieuwd welke parels je in Antwerpen kan spotten? Volg onze uitgestippelde route en ga op jacht.

Twee meisjes in het KMSKA

Start je dag in het monumentale KMSKA, waar anders? Je eerste topstuk van de dag is een werk van Michaela Wautier, een powervrouw avant la lettre. In de 17de eeuw mochten vrouwen eigenlijk alleen portretten of stillevens schilderen, maar dat vond Wautier maar niks. Ze verkende ook meer mannelijke categorieën zoals mythologische taferelen of altaarstukken met het nodige naakt. Ze blonk echter uit in het subtiele, in de psychologische diepgang.

Twee meisjes als de heiligen Agnes en Dorothea toont twee onbekende meisjes, levensgroot en in krachtige kleuren geportretteerd. Agnes en Dorothea waren martelaressen met een onwankelbaar geloof. De ouders die hun dochters als deze dames lieten vereeuwigen, hoopten wellicht dat ze naar hun voorbeeld zouden opgroeien.

Racewagen of kunstwerk?

Vervolg je weg naar het M HKA via het prachtige Zuidpark, een nieuwe groene oase in de stad. Daar bewonder je geen schilderij of beeldhouwwerk, maar … een racewagen. De beroemde Antwerpse kunstenaar Panamarenko bouwde spectaculaire toestellen, vaak speels of indrukwekkend, en meestal even misleidend als overtuigend. Prova Car is een werk uit het begin van zijn carrière. Deze Formule-I wagen kan helaas niet rijden. Panamarenko was een liefhebber van techniek en voertuigen, maar die staan alleen maar ten dienste van de poëzie.

Lunch, vintage en kerstballen

Heb je een hongerke? Blijf dan nog even hangen op het Zuid, want de straten zijn hier geplaveid met hippe én lekkere eetadresjes. Zoals Kloonies, waar je snel en heerlijk kan ontbijten, brunchen of lunchen. Mag het iets meer zijn? Reserveer dan (tijdig!) een tafeltje bij Album voor een voortreffelijk 2-, 3- of 4-gangenmenu.

Vervolg je weg richting het noorden, naar het centrum van de stad. Flaneer langs de Scheldekaaien en waai even uit voor een zee-gevoel, of kies voor de parallelle route langs de Kloosterstraat. Je shopt er de mooiste (en helaas ook duurste) vintage meubels en andere designstukken. Maar dromen mag, niet? Kerstliefhebbers mogen zeker de winkel van Christel Dauwe niet missen: daar vind je (het hele jaar door!) duizenden unieke glazen en handgemaakte kerstornamenten.

Een toiletset voor diva’s

Vlak voor de Grote Markt stap je diamantmuseum DIVA binnen voor een zilveren toiletset van 300 jaar oud. De set bestaat uit 11 onderdelen, waaronder borstels, een juwelenkoffer en een spiegeltje, die wel degelijk dagelijks gebruikt werden. Het is heel uitzonderlijk dat de toiletset nog volledig is, want meestal worden de sets bij erfenissen of boedelveilingen uit elkaar getrokken. Of nog erger: ze worden versmolten.

Wie houdt van blinkende voorwerpen kan in DIVA nog 19 andere topstukken bewonderen, zoals een zeldzame uilenbeker, een bijzondere Romeinse ring, een driekraantjeskan, een gouden Parijse snuifdoos en andere illustere voorwerpen met of zonder prachtige edelstenen.

Wat schafte de pot in de 17de eeuw?

Loop langs het stadhuis richting erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. In de prachtige Nottebohmzaal - het lijkt wel een decor uit de Harry Potterfilms - loopt gedurende de eindejaarsperiode een expo over het historisch onderzoek van Regula Ysewijn over de feestelijke bakcultuur in de Lage Landen.

Naast recepten van winterbroden, wafelijzers en speculaasplanken kan je het 17de-eeuwse Brabants kookboek bekijken. Bijzonder, want het werd nooit eerder tentoongesteld voor het grote publiek. Kookboeken uit die tijd zijn zeldzaam, om de eenvoudige reden dat ze intens werden gebruikt tot ze uit elkaar vielen.

De Dulle Griet en kunst met kersenpitten

Wandel via de Sint-Katelijnevest naar Museum Mayer van den Bergh voor je voorlaatste topstuk van de dag, en niet het minste. ‘De Dulle Griet’ uit 1561 is veruit het bekendste werk van Pieter Bruegel de Oude, waarin hij de draak steekt met genderstereotiepen. De strijdende vrouw toont ‘mannelijk’ gedrag, de reus op de achtergrond is een man die ‘vrouwelijke’ verspilzucht aan de dag legt. En passant gooit Bruegel er ook de zeven hoofdzonden er nog bij. Een iconisch werk dat zelfs Willy Vandersteen inspireerde, tot het gelijknamige Suske en Wiske-album.

In hetzelfde museum vind je een topstuk met de lugubere naam Krans van 44 mensenhoofden. Dit gebedssnoer is gelukkig gemaakt van kersenpitten, niet van echte mensenhoofden. Elke pit stelt een ander hoofd voor en de hele middeleeuwse maatschappij passeert de revue: een keizer, een paus, een edelvrouw, een pelgrim en een ridder. Voor God is elk mens immers gelijk, ongeacht rang of stand. In dit microsnijwerk worden ze ook nog eens allemaal met elkaar verbonden.

Met die mooie boodschap sluiten we de dag af. Om de hoek kan je even op adem komen in den Botaniek, een betoverende eeuwenoude botanische tuin die ooit bij een ziekenhuis werd aangelegd. Je bent nu op een steenworp van de theaterbuurt. Ga een hapje eten bij Balls ‘n Glory of het verfijnde Graanmarkt 13, en kies ‘s avonds een voorstelling uit in de Arenberg of Stadsschouwburg. Veel plezier!