Donas, Archipenko & La Section d'Or. Betoverend modernisme

Kort na het einde van de Eerste Wereldoorlog dook in tal van avant-garde tijdschriften de aristocratisch klinkende naam Tour d’Onasky op. Achter dit mysterieuze en genderloze pseudoniem school een jonge Antwerpse kunstenares: Marthe Donas. Haar kleurrijke kubistische en abstracte schilderijen en collages zijn in het begin van de jaren twintig te zien op tentoonstellingen doorheen Europa, tot in de Verenigde Staten en Japan toe.

De tentoonstelling focust voor het eerst op de op de betekenisvolle positie die Donas toen, naast haar toenmalige partner, de Oekraïense beeldhouwer Alexander Archipenko en samen met het kunstenaarscollectief La Section d’Or, innam op het circuit van de internationale avant-garde.

In 1917 leerde Donas de al bekende Archipenko kennen aan de Franse Riviera. De intense samenwerking en artistieke uitwisseling resulteerde niet alleen in een romantische relatie, maar ook in een reeks topwerken. Donas slaagde erin het spel van ruimte en leegte in Archipenko’s revolutionaire beelden te vertalen. Als geen andere wist ze zijn zwierige robotachtige humanoïden verder te verfijnen en ze een heel eigen karakter te geven. Het begin van een zoektocht die haar steeds verder naar de abstractie leidde.

Teruggekeerd naar Parijs speelden Archipenko en Donas een belangrijke rol in de heropgerichte kunstkring La Section d’Or. Deze kosmopolitische groep verenigde kunstenaars als Albert Gleizes, Frantisek Kupka, Fernand Léger, Léopold Survage, Thorvald Hellesen. Naast Donas verenigde het tal van vrouwelijke kunstenaars waaronder Natalia Goncharova, Marie Vassilieff en barones d’Oettingen. Op rondreizende tentoonstellingen hingen schilderijen van De Stijl-kunstenaars Piet Mondriaan en Theo van Doesburg, die het koppel persoonlijk kende.

Belangrijke bruiklenen uit internationaal gerenommeerde musea en zelden getoonde werken uit privéverzamelingen plaatsen Archipenko en Donas binnen een netwerk, dat na een gruwelijke oorlog door kunst een nieuwe, betere wereld wilde creëren. Iets meer dan honderd jaar nadat hun sprankelend werk de critici betoverden nemen ze hun plaats in als een van de belangrijke te herontdekken kunstenaarskoppels van vorige eeuw.