9 musea over de industriële revolutie en de belle époque
Een periode waarin bloei en miserie vlak naast elkaar bestaan
In de achtste aflevering van Het verhaal van Vlaanderen op Eén komt Tom Waes in de industriële revolutie en de belle époque terecht. La Flèche tjoekt over de eerste spoorlijn en België wordt het tweede meest geïndustrialiseerde land ter wereld. Het lijkt een glorietijd, maar dat was niet voor iedereen zo. Leer meer over de nieuwe maatschappij en haar keerzijde in deze 9 musea.
Tip: De museumpas is het grootste museumabonnement van het land. Met de pas bezoek je al deze toplocaties vol geschiedenis, samen met nog 235 andere Belgische musea. Een heel jaar lang.
1. Industriemuseum Gent
De sterke industrialisering bracht grote economische bloei met zich mee, maar we zagen het al in de aflevering: niet voor iedereen. Veel arbeiders leefden in mensonterende omstandigheden of - zoals dokter Mareska het zei - vol duisternis, verzwakking en verpesting. Vooral in Gent was de industrie sterk aanwezig en daaraan herinnert het Industriemuseum ons. In deze oude katoenfabriek - waar je de machineolie nog kan ruiken - wekken grote en kleine verhalen de veelbewogen industriële geschiedenis weer helemaal tot leven.
2. AfricaMuseum
Misschien wel het meest shockerende stuk uit de aflevering: die befaamde zoo humaine, waar meer dan 200 Congolezen schaamtelijk tentoongesteld werden. De uitbuiting van Congo is een stuk uit onze geschiedenis waar we niet trots op zijn. Om die reden onderging het AfricaMuseum in Tervuren een grondige renovatie. Vandaag is het een plek die inzoomt op het hedendaagse Centraal-Afrika. Maak kennis met de Afrikaanse cyberspace in AfricaTube, luister hoe Lingala klinkt en sta oog in oog met een levensgrote olifant. Een must see voor elke leeftijd.
3. Belgisch Stripmuseum
Tussen 1830 en 1913 schieten er heel wat nieuwe gebouwen uit de grond. De Brusselse Victor Horta was een van de belangrijkste architecten van zijn tijd en een meester in de art nouveau. Zijn typerende stijl zie je nog steeds opduiken in onze hoofdstad en daar is het Belgisch Stripmuseum een mooi voorbeeld van. Het dateert uit 1905 en brengt een ode aan het stripverhaal en zijn makers. Leer hoe een strip stapsgewijs tot stand komt en sta oog in oog met de Smurfen, Jommeke, Kuifje en al hun maatjes.
4. Hortamuseum
Fan van de look van het Stripmuseum? Zet dan zeker ook het Hortamuseum in Brussel op je verlanglijst. Dit is het woonhuis en werkatelier van Victor Horta himself, met gouden trapleuningen, een living met zicht op de tuin en de allermooiste dakkoepel die je ooit gezien hebt. Recent opende er nog een extra ruimte, waar je de renovatie van het gebouw stap voor stap kan zien. Zelfs Brad Pitt kwam hier al langs! Eentje waar je dus niet omheen kan.
Meer Horta? Ook deze Brusselse musea zijn van de hand van deze architect (en uiteraard gratis met de museumpas):
- Het Autrique-huis: een knap gerestaureerd woonhuis in hartje Schaarbeek.
- Het Charlier Museum: een 19de-eeuws hotel vol meubels, kunst en decoratie uit vervlogen tijden.
5. Belle Epoque Centrum
Voor de fleurige kant van de belle époque, moet je in het Belle Epoque Centrum in Blankenberge zijn. De gegoede burgerij kon zich al vaker een uitstapje naar de kust permitteren en dat betekende voor de badstad een enorme bloeiperiode. Er kwam een grote pier, een casino, hotels en heel wat kustvilla's. Drie van die belle-époquevilla's kan je nu nog bezoeken. Ze dateren uit 1894 en werden omgetoverd tot een heus belevingscentrum. Binnenin zie je affiches, mode en filmfragmenten van toen. Hier flits je helemaal terug naar de tijd van zwierige jurken, parasolletjes en zeppelins.
6. Le Bois du Cazier
Ook in de zuidelijke helft van ons land ging de industrie met grote passen vooruit. Een herinnering aan die tijd is het museum Le Bois du Cazier. Hier maak je kennis met de sociale, economische en technische geschiedenis van het industriebekken tussen de Samber en de Maas. Ga zeker op zoek naar de centrifugaalventilator die je op de foto ziet, een clevere uitvinding van Théophile Guibal. Dankzij dit type ventilatie kon mijngas, kooldioxide en stof uit de ondergrondse werkplaatsen worden afgevoerd. Een hele verbetering voor de arbeiders. De Guibal ventilator werd razend populair, maar de dag van vandaag zijn er slechts weinig terug te vinden. Het exemplaar in Le Bois du Cazier is één van slechts twee bekende overblijfselen.
7. mim - Muziekinstrumentenmuseum
Ken je dat prachtige gebouw bovenaan de trappen van de Brusselse Kunstberg? Dat is het Muziekinstrumentenmuseum of kortweg 'mim'. Deze art-nouveau-parel had eerst een andere functie. Toen het gebouw er in 1898 kwam, was dat op vraag van James Reid, een handelaar met Schotse roots. 'Old England', zoals je nog steeds leest op de gevel, was een handelspand waar naast kledij en stoffen ook voedingswaren werden verkocht. In 2000 verhuisde de handelsplek en waren de zes verdiepingen voor de collectie van het mim. Geniet van de architectuur terwijl je kuiert door de grootste muziekinstrumentencollectie ter wereld.
8. Het James Ensorhuis
Ook met James Ensor reizen we naar de belle époque. Deze Belgische kunstenaar wordt gezien als een van de belangrijkste modernisten in België. Zijn hele leven woonde en werkte hij in Oostende. Eerst met zijn ouders, daarna in een huis in de Vlaanderenstraat dat hij van zijn oom erfde. Dat huis kan je vandaag nog bezoeken. Het James Ensorhuis is een belevingscentrum en een ode aan deze artiest. Snuister door zijn interieurspullen en carnavalsmaskers, neus in zijn brieven en foto's en piep in zijn authentieke werkatelier.
9. Musée Gaspar
Pure luxe, dat is wat het pand van Musée Gaspar uitstraalt. Dit 19e eeuwse gebouw werd eerst ingevuld als bank en kwam later in de handen van de familie Gaspar uit Aarlen. Je ontmoet er de twee broers, Jean en Charles Gaspar: de ene beeldhouwer en de andere fotograaf. Jean was vooral geïntrigeerd door het dierenrijk en boetseerde dieren die hij in de buurt zag, zoals een hert, maar ook de meer exotische varianten die hij tegenkwam in de zoo. Hier staan ze zij aan zij met de zachtere en tijdloze foto’s van Charles.